Vì sao ngày 5/8/2025 là ngày ngắn nhất trong lịch sử?

[miro1510]

Các nhà khoa học dự đoán, ngày 5/8/2025 sẽ ngắn hơn trung bình tới 1,34 giây, do Trái Đất đang quay nhanh hơn bình thường. Đây có thể là ngày ngắn nhất từng ghi nhận kể từ khi đồng hồ nguyên tử ra đời năm 1955.

Hội Thiên văn Hà Nội (HAS) cho biết, các nhà khoa học dự đoán, ngày 5/8/2025 sẽ ngắn hơn trung bình tới 1,34 giây, do Trái Đất đang quay nhanh hơn bình thường. Đây có thể là ngày ngắn nhất từng ghi nhận kể từ khi đồng hồ nguyên tử ra đời năm 1955.

Theo dữ liệu công bố bởi Tổ chức Dịch vụ Quốc tế về Quay Trái Đất và Hệ quy chiếu (IERS), ngày 5/08/2025 dự kiến là ngày ngắn nhất trong mùa hè này, nhanh hơn khoảng 1,51 milligiây so với 24 giờ chuẩn. Mốc kỷ lục trước đó là ngày 5/7/2024 - ngắn hơn 1,66 milligiây. Các ngày 9/7/2025 và 22/7/2025 cũng ngắn hơn tương ứng là 1,30 và 1,38 milligiây. Lý do tại sao điều này xảy ra vẫn chưa được giải mã hoàn toàn.

Ngày 5/8/2025 có thể là ngày ngắn nhất trong lịch sử.

Mặc dù vị trí của Mặt Trăng khi xa xích đạo nhất dường như có đóng góp vào việc thay đổi song cụ thể như thế nào vẫn chưa rõ ràng. Nhà khoa học Leonid Zotov từ Đại học Moscow (Nga) cho rằng, nguyên nhân sâu xa nằm ở các quá trình nội tại trong Trái Đất, như dịch chuyển trong lõi nóng, tương tác giữa lớp ngoài và vỏ, hiện nay mô hình đại dương, khí quyển không giải thích đủ tốc độ quay tăng này.

Mặc dù tốc độ quay tăng, xu hướng dài hạn của Trái Đất vẫn là chậm lại. Song, kể từ năm 1972, đã có 27 giây nhuận dương (thêm giây) được chèn vào đồng hồ Giờ Phối hợp Quốc tế (UTC) để chỉnh cho phù hợp với Trái Đất quay chậm. Tuy nhiên, nếu Trái Đất quay nhanh đủ, chúng ta có thể cần một giây nhuận âm (tức là bỏ bớt giây), lần đầu tiên trong lịch sử, dự kiến có thể xảy ra vào khoảng năm 2029.

Điều này không gây ảnh hưởng đáng kể đến đời sống thường ngày, nhưng sẽ gây thách thức lớn cho các hệ thống công nghệ hiện đại như vệ tinh định vị (GPS), tài chính, viễn thông… vì các hệ thống này yêu cầu độ chính xác cực cao. Một số tổ chức như Google và Amazon đã sử dụng kỹ thuật "smearing" để phân bổ giây nhuận trong quãng thời gian nhất định, giúp giảm thiểu gián đoạn.

Lịch sử cho thấy Trái Đất quay ngày càng chậm và mỗi thế kỷ, một ngày dài thêm khoảng 2,3 milligiây vì thủy triều khiến năng lượng mất đi. Trong quá khứ xa hơn, như thời khủng long (kỷ Mesozoic), một ngày chỉ dài khoảng 23 giờ, hoặc khoảng 0,47 giây ngắn hơn thời đại đồ đá đồng. Dự báo cho thấy, 200 triệu năm nữa, một ngày có thể kéo dài tới 25 giờ.

Một ngày thường dài 24 giờ – tương đương 86.400 giây. Tuy nhiên, tốc độ quay của Trái Đất không cố định mà dao động theo thời gian, do ảnh hưởng từ nhiều yếu tố như: lực hấp dẫn của Mặt Trăng, biến động khí quyển theo mùa, hay thậm chí sự dịch chuyển của lõi Trái Đất.

Sự chênh lệch mỗi ngày thường chỉ vài mili giây, khó cảm nhận trong cuộc sống thường nhật. Nhưng đối với hệ thống định vị vệ tinh, viễn thông, giao dịch tài chính, và đồng hồ máy tính – những thay đổi nhỏ này có thể gây ra hậu quả lớn.

Để theo dõi chính xác từng phần nghìn giây, các nhà khoa học sử dụng đồng hồ nguyên tử – thiết bị đo thời gian chính xác nhất hiện nay, hoạt động bằng cách đếm dao động của nguyên tử trong buồng chân không.

Hiện nay, khoảng 450 đồng hồ nguyên tử trên toàn thế giới đang đồng bộ để duy trì "Giờ Phối hợp Quốc tế (UTC)", chuẩn thời gian toàn cầu mà tất cả điện thoại, máy tính đều dựa vào.

Hiện nay, giới khoa học đang tập trung nghiên cứu nhiều yếu tố tự nhiên có thể ảnh hưởng đến tốc độ quay của hành tinh xanh. Một giả thuyết đáng chú ý cho rằng sự chuyển động của lõi sắt nóng chảy bên trong Trái đất có thể là thủ phạm. Sự thay đổi vị trí của khối lượng khổng lồ này giống như cách một vận động viên trượt băng xoay người nhanh hơn khi thu tay vào người, có thể làm tăng tốc độ quay của hành tinh.

Ngoài ra, các yếu tố khác như dòng hải lưu, gió tầng cao và sự tái phân bố khối lượng trên bề mặt địa cầu do biến đổi khí hậu hoặc động đất cũng có thể góp phần.