Tỷ phú gây tranh cãi khi phát ngôn 'người nghèo vẫn nghèo vì lười' giờ ra sao?

[miro1510]

TRUNG QUỐC - Xuất thân từ gia tộc trâm anh thế phiệt của Hồng Kông, Điền Bắc Thần (Michael Tien) gây chấn động với phát ngôn 'người nghèo vẫn nghèo vì lười' và quyết định hóa thân thành lao công trong 48 giờ.

“Chỉ sau 48 giờ làm lao công, tôi mới hiểu: Không phải cứ nỗ lực là sẽ thành công. Ở nơi này, có những con người chỉ muốn tồn tại thôi cũng đã phải dốc cạn sức lực”, Điền Bắc Thần thừa nhận. Trải nghiệm ấy đã thay đổi hoàn toàn quan điểm sống và điều hành kinh doanh của ông sau này.

Từ ‘cậu ấm Harvard’ đến ông chủ chuỗi thời trang nổi tiếng

Sinh năm 1950, Điền Bắc Thần là con trai thứ hai trong gia tộc họ Điền - một trong "Tứ đại gia tộc" có ảnh hưởng lớn trong ngành dệt may Hồng Kông (Trung Quốc). Cha ông, Điền Nguyên Hạo - Francis Tien Yuan-ho, được mệnh danh là “vua quần tây” của châu Á.

Điền Bắc Thần theo học kỹ thuật điện tại Đại học Cornell (Mỹ) trước khi lấy bằng MBA tại Đại học Harvard danh giá.

Tỷ phú Điền Bắc Thần từng gây tranh cãi khi phát ngôn “người nghèo vẫn nghèo vì lười”. Ảnh: Baidu

Thay vì đi theo nghiệp gia đình, ông thành lập thương hiệu thời trang G2000, nhanh chóng trở thành chuỗi bán lẻ ăn khách khắp châu Á với hàng nghìn cửa hàng.

Năm 2001, ông được bổ nhiệm làm Chủ tịch Tập đoàn Đường sắt Cửu Quảng (KCRC). Đây là một vị trí nắm quyền ảnh hưởng lớn đến hạ tầng giao thông của đặc khu Hồng Kông.

Cú sốc làm sụp đổ tư duy ‘tầng lớp tinh hoa’

Trong chương trình truyền hình “Trải nghiệm giàu-nghèo”, Điền Bắc Thần xuất hiện trên truyền hình với tư cách khách mời chương trình. Ông tự tin tuyên bố “Chỉ cần cố gắng, ai cũng có thể vươn lên” và “người nghèo không giàu được vì họ lười biếng”.

Để chứng minh quan điểm, ông quyết định hóa thân thành lao công trong vòng 5 ngày. Nhưng chỉ sau 48 tiếng, người đàn ông từng sống trong nhung lụa đã phải cuốn gói bỏ cuộc. Không phải vì thể chất không chịu nổi mà vì niềm tin cũ kỹ vào công thức “nỗ lực = đổi đời” bị hiện thực “nghiền nát” không thương tiếc.

Ông được đưa đến sống trong căn phòng “chuồng chim” chưa đến 2m2, đầy gián, ẩm mốc và chật hẹp đến mức phải ngủ ngồi.

Công việc chính của ông là dọn vệ sinh các tuyến phố trung tâm với thu nhập chỉ 50 đô la Hồng Kông (khoảng 166.000 đồng)/ngày trong khi giá thuê phòng lên tới 1.350 đô la Hồng Kông/tháng (khoảng 4,5 triệu đồng).

Trải nghiệm 48 giờ làm “người nghèo” khiến “cậu ấm” tốt nghiệp Harvard thay đổi thế giới quan. Ảnh: Baidu

Sáng hôm sau, ông theo chân một bác lao công đến nơi làm việc từ 6h sáng. Vì nhà trọ ở xa trung tâm nên họ phải bắt xe buýt đêm từ 4h để kịp giờ làm.

Vé xe hai chiều chiếm tới 26% thu nhập trong ngày. Điều trớ trêu là chính vị tỷ phú này từng là người ủng hộ chính sách tăng giá vé công cộng thời còn là lãnh đạo cao nhất của hệ thống đường sắt Hồng Kông.

Mặc bộ đồng phục lao công màu cam, ông bắt đầu công việc thu gom rác, làm sạch 10 thùng rác chỉ trong vài tiếng. Đổ mồ hôi, nhức mỏi lưng, đôi găng tay bốc mùi thức ăn thối và người đi đường bịt mũi, né tránh, coi ông như “nguồn bệnh truyền nhiễm”.

Khi bụng đói, ông tìm đến cửa hàng tiện lợi nhưng phát hiện không thể mua nổi một hộp cơm rẻ nhất. Ông đành cầm 15 đô la Hồng Kông (khoảng 50.000 đồng) còn sót lại để mua chiếc sandwich khô và ngồi uống với nước máy.

Điền Bắc Thần định cố gắng làm tròn 5 ngày nhưng rốt cuộc bỏ cuộc sau 48 tiếng vì không thể chịu nổi thực tế. "Suốt 2 ngày qua, đầu óc tôi chỉ nghĩ đến việc kiếm đồ ăn. Những điều khác - lý tưởng, đạo đức, tham vọng đều bị bỏ lại phía sau”.

“Chỉ sau 48 giờ làm lao công, tôi mới hiểu: Không phải cứ nỗ lực là sẽ thành công. Ở nơi này, có những con người chỉ muốn tồn tại thôi cũng đã phải dốc cạn sức lực”, Điền Bắc Thần thừa nhận.

Tư duy kinh doanh nhân văn hơn

Kể từ sau chương trình, Điền Bắc Thần không còn là doanh nhân mang phong cách “lạnh lùng kỹ trị” như trước. Trên cả thương trường và chính trường Hồng Kông, ông bắt đầu chuyển hướng, quan tâm nhiều hơn đến chính sách phúc lợi và công bằng xã hội.

Năm 2018, ông đề xuất xây thêm nhà vệ sinh công cộng cho phụ nữ - điều từng bị xem là “vấn đề phụ”.

Trên cả thương trường và chính trường Hồng Kông, Điền Bắc Thần bắt đầu chuyển hướng, quan tâm nhiều hơn đến chính sách phúc lợi và công bằng xã hội. Ảnh: Baidu

Năm 2024, ông lên tiếng kêu gọi điều chỉnh lại giá vé giao thông công cộng sao cho phù hợp với thu nhập của người lao động.

Đặc biệt, khi được hỏi về tư tưởng “tự lực vươn lên” mà ông từng đề cao, ông trả lời thẳng thắn: “Nếu không có sự hậu thuẫn của gia đình, tôi có lẽ cũng chỉ là một người chen chúc trong căn phòng ẩm thấp ấy”.

Quay lại với G2000 và các hoạt động kinh doanh, Điền Bắc Thần bắt đầu định hướng lại doanh nghiệp theo hướng “linh hoạt và có trách nhiệm xã hội”. Ông khuyến khích tuyển dụng người lao động lớn tuổi, giảm áp lực KPI cho nhân viên và tăng cường phúc lợi nội bộ.

Ông cũng là một trong số ít lãnh đạo doanh nghiệp Hồng Kông tích cực tham gia thảo luận các chính sách an sinh xã hội, giao thông đô thị và cải thiện điều kiện sống của lao động nhập cư - những nhóm mà trước đây ông từng cho là “có thể vươn lên nếu đủ nỗ lực”.

Trải nghiệm ngắn ngủi ấy đã khiến ông “nghèo đi một phần ảo tưởng” như cách ông tự mô tả. Nó buộc ông phải nhìn lại cách xã hội vận hành và nhận ra: không phải ai cũng đứng lên được chỉ nhờ quyết tâm.

Điền Bắc Thần giờ đây vẫn giàu, vẫn điều hành công ty nhưng đã không còn là một “ông chủ Harvard” sống trong bong bóng đặc quyền. Ông là ví dụ điển hình cho một doanh nhân từng bước dịch chuyển từ tư duy tinh hoa sang một tư duy nhân văn và thực tế hơn.