Xung quanh việc thưởng thức món thịt chó vẫn tồn tại những lưu ư quan trọng, tuyệt đối không nên uống nước chè (trà) ngay sau khi ăn.
Lư giải dưới góc độ y học cổ truyền
Y học cổ truyền Việt Nam, với bề dày lịch sử và những kinh nghiệm được đúc kết qua hàng ngàn năm, luôn xem xét sự tương tác giữa các loại thực phẩm dựa trên các yếu tố như tính (nóng, lạnh, ấm, mát), vị (cay, ngọt, chua, đắng, mặn), quy kinh (tác động đến các tạng phủ nào), và công năng (tác dụng chữa bệnh, bồi bổ). Khi áp dụng những nguyên lư này vào việc xem xét sự kết hợp giữa thịt chó và nước chè, chúng ta có thể thấy rơ những bất lợi tiềm ẩn.
Thịt chó trong Đông y thường được quy vào tính ấm nóng, có tác dụng bổ trung ích khí, tráng dương, cường kiện gân cốt. Nó được coi là một loại thực phẩm có khả năng cung cấp năng lượng, làm ấm cơ thể, và thường được sử dụng cho những người có thể trạng hư hàn, suy nhược. Bản chất ấm nóng và bổ dưỡng này khiến thịt chó trở thành một món ăn có tính "động", kích thích sự hoạt động của cơ thể và hệ tiêu hóa.
Ngược lại, nước chè, đặc biệt là trà xanh (loại trà phổ biến nhất ở Việt Nam), thường được biết đến với vị đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu, tiêu thực, và giảm béo. Tính mát của trà có khả năng làm dịu, hạ nhiệt cơ thể, và các hoạt chất trong trà có thể hỗ trợ quá tŕnh tiêu hóa, đặc biệt là đối với các món ăn nhiều dầu mỡ.
Sự kết hợp giữa thịt chó có tính ấm nóng và nước chè có tính mát được xem là một sự tương khắc về tính vị. Việc đưa vào cơ thể đồng thời hai loại thực phẩm có tính chất đối lập như vậy có thể gây ra sự mất cân bằng âm dương trong cơ thể.
Theo quan niệm của Đông y, sự mất cân bằng này có thể dẫn đến các triệu chứng khó chịu như đầy bụng, khó tiêu, ợ hơi, thậm chí là tiêu chảy do hệ tiêu hóa phải làm việc quá sức để trung ḥa hai thái cực nhiệt độ khác nhau.
Hơn nữa, thịt chó c̣n được cho là có công năng sinh thấp nhiệt (tạo ra khí ẩm thấp và nhiệt bên trong cơ thể). Nếu sau khi ăn thịt chó mà uống ngay nước chè, đặc biệt là trà xanh có tính hàn, có thể làm trệ khí, cản trở sự lưu thông của khí huyết, khiến cho thấp nhiệt càng khó bị đào thải ra ngoài. Điều này có thể dẫn đến cảm giác nặng nề, mệt mỏi, và về lâu dài có thể gây ra các vấn đề sức khỏe khác liên quan đến sự tích tụ của thấp nhiệt trong cơ thể.
Một quan niệm khác trong Đông y cũng cần được lưu ư là sự tương kỵ giữa thịt chó và một số loại thực phẩm khác, ví dụ như cá chép. Thịt chó có tính ấm, cá chép có tính hàn, việc kết hợp có thể gây ra các vấn đề về tiêu hóa. Mặc dù không trực tiếp liên quan đến nước chè, nhưng nó cho thấy sự cẩn trọng của y học cổ truyền trong việc kết hợp thịt chó với các thực phẩm khác để tránh những tác động tiêu cực đến cơ thể.
Lư giải dưới góc độ khoa học hiện đại
Từ góc độ khoa học hiện đại, chúng ta có thể giải thích thêm về những lư do tại sao không nên uống nước chè sau khi ăn thịt chó dựa trên thành phần hóa học của cả hai loại thực phẩm này và những tương tác có thể xảy ra trong quá tŕnh tiêu hóa.
Một trong những yếu tố quan trọng cần xem xét là hàm lượng tannin (hay c̣n gọi là axit tannic) rất cao trong nước chè, đặc biệt là trà xanh và trà đen. Tannin là một loại polyphenol có khả năng kết hợp với protein tạo thành các phức hợp tanat protein.
Thịt chó là một nguồn cung cấp protein dồi dào. Khi chúng ta uống nước chè ngay sau khi ăn thịt chó, tannin trong trà sẽ tương tác với protein trong thịt chó ngay trong dạ dày và ruột non.
Sự h́nh thành các phức hợp tanat protein này có thể gây ra một số vấn đề sau:
Giảm khả năng tiêu hóa protein: Các phức hợp tanat protein thường khó tiêu hóa hơn so với protein thông thường. Điều này có thể làm chậm quá tŕnh tiêu hóa thịt chó, kéo dài thời gian lưu lại của thức ăn trong dạ dày và ruột, gây ra cảm giác đầy bụng, khó tiêu, ợ hơi, và thậm chí có thể dẫn đến đau bụng.
Giảm hấp thu dinh dưỡng: Tannin không chỉ kết hợp với protein mà c̣n có khả năng liên kết với các khoáng chất, đặc biệt là sắt. Thịt chó là một nguồn cung cấp sắt đáng kể. Việc uống nước chè ngay sau khi ăn thịt chó có thể làm giảm đáng kể lượng sắt mà cơ thể có thể hấp thu được từ thịt chó, làm giảm giá trị dinh dưỡng của món ăn này. Điều này đặc biệt không tốt cho những người có nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt.
Gây táo bón: Các phức hợp tanat protein có thể làm giảm nhu động ruột, làm chậm quá tŕnh di chuyển của thức ăn trong ruột. Đồng thời, tannin cũng có khả năng hấp thụ nước, làm cho phân trở nên khô cứng hơn, dẫn đến t́nh trạng táo bón.
Ngoài ra, nước chè c̣n chứa cafein và các chất kích thích khác. Mặc dù với lượng vừa phải, cafein có thể có tác dụng lợi tiểu và kích thích tiêu hóa, nhưng khi kết hợp với một lượng lớn protein khó tiêu từ thịt chó, nó có thể gây thêm áp lực lên hệ tiêu hóa và làm trầm trọng thêm các triệu chứng khó chịu.