Năm 2024 Việt Nam xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc với giá trị hơn 3 tỷ USD.
4 tháng đầu năm 2025 tụt xuống một cách thảm hại khi giá trị xuất khẩu chỉ c̣n 130 triệu USD.
Tại sao có nguyên nhân này:
-Gian lận mă số vùng trồng, giả mạo hồ sơ xuất khẩu.
-vi phạm an toàn thực phẩm theo quy định của Trung Quốc về sử dụng cadimi và chất vàng O.
-Bộ máy quản lư nhà nước không kiểm soát được chất lượng.
-Thao túng thị trường của thương lái.
Với việc giá trị xuất khẩu sầu riêng tụt nhanh trong một thời gian ngắn c̣n lư do nào khác? Khó có thể giải thích điều này, chẳng nhẽ mấy tháng trước Việt nam không vi phạm quy định của phía Trung Quốc.
Có một nguyên nhân không thể loại trừ:
-Trung Quốc bật đèn xanh cho Thái Lan tăng cường xuất khẩu sang Trung Quốc, bố trí nhân lực 24/7 để thông quan có thể là động thái gây sức ép với Việt Nam, v́ đây là thời điểm nhạy cảm khi Việt Nam đang đàm phán với Mỹ về thuế đối ứng.
Sầu riêng Tiền Giang vào vụ dội hàng, đầu ra khó khăn
Ở thời điểm này, trái sầu riêng giống Ri6 (loại 1) giá dao động từ 40.000 - 45.000 đồng/kg, sầu riêng Monthong (loại 1) giá từ 60.000 - 80.000 đồng/kg. Các loại sầu riêng loại 2 - 3 giá c̣n sụt giảm xuống từ 10 - 20%. Với mức giá này, người trồng cây sầu riêng không có lăi hoặc lăi rất ít.
Trái sầu riêng giá thấp là do xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc hạn chế, do khâu kiểm duyệt các chỉ số cadimi, vàng O nghiêm ngặt; trong khi đó vườn sầu riêng khu vực miền Đông cũng vào mùa thu hoạch rộ dẫn đến t́nh trạng dội hàng. Hiện nay, hầu hết sản lượng trái sầu riêng ở tỉnh Tiền Giang chủ yếu tiêu thụ nội địa, đưa về bán lưu động tại các vùng nông thôn.
Trung Quốc siết nhập khẩu, thương lái ít thu mua và các địa phương ở miền Tây đang vào thu hoạch rộ sầu riêng, sản lượng dồi dào nhưng sức mua chậm, giá giảm sâu khiến nhiều nhà vườn phải đem ra lề đường bán lẻ với giá chỉ 30k/kg. Mức giá hiện nay là thấp nhất trong nhiều tháng qua và thấp hơn từ 25k-30k/kg so với cùng kỳ năm ngoái.
****
Từ đầu năm 2025, giá sầu riêng tại các tỉnh miền Tây như Tiền Giang, Cần Thơ, Hậu Giang giảm 30% so với năm ngoái, chỉ c̣n 40,000–70,000 đồng/kg. Nguyên nhân chính là Trung Quốc thị trường tiêu thụ lớn nhất, tăng cường kiểm soát an toàn thực phẩm, trong khi Việt Nam chưa có hệ thống xét nghiệm đồng bộ, gây chậm trễ xuất khẩu.
Nhiều nhà vườn buộc phải bán lẻ dọc quốc lộ để thu hồi chi phí chăm sóc. Trong khi đó, Thái Lan và Cambodia đang chiếm ưu thế nhờ quy tŕnh kiểm nghiệm nhanh và chi phí thấp, khiến sầu riêng Việt mất lợi thế cạnh tranh.
Việc phụ thuộc gần như hoàn toàn vào thị trường Trung Quốc khiến ngành sầu riêng Việt Nam dễ bị tổn thương khi có biến động. Đă đến lúc cần mở rộng thị trường xuất khẩu sang các nước khác như Nhật, Hàn, Trung Đông và châu Âu; đồng thời chuẩn hóa hệ thống kiểm nghiệm, đầu tư vào hậu cần và chất lượng sản phẩm.
Nếu không kịp thay đổi, Việt Nam sẽ tiếp tục rơi vào ṿng lẩn quẩn “được mùa, mất giá,” khiến nông dân lao đao dù sản lượng đạt kỷ lục.
Thiện Nhân