Cách đây ít hôm, vụ việc “hai người Việt bị cảnh sát Thụy Sĩ bắt giữ v́ lấy trộm mắt kính hàng hiệu” mới xảy ra đă tiếp tục góp phần làm xấu h́nh ảnh người Việt nói chung và đất nước ḿnh với bạn bè thế giới. Dù vậy, đây cũng chẳng phải là chuyện hiếm hoi ǵ. Thậm chí thời gian gần đây những vụ trộm cắp của người Việt khi ra nước ngoài ngày càng tăng là khác!
Cảnh báo "Ăn cắp là phạm tội" của Sở cảnh sát Omya Higashi (tỉnh Saitama) đặt trong siêu thị Nhật - Ảnh tư liệu
Làm sao tránh khỏi việc người nước ngoài sẽ “quơ đũa cả nắm” rằng, cẩn thận với người Việt Nam v́ đi ra nước ngoài thường ăn cắp hàng hiệu như đă từng xảy ra và nay tiếp tục xảy ra?
Hồi nhỏ, hẳn ba mẹ nào cũng dặn ḍ con cái kỹ lưỡng, nhớ sống tốt, tử tế, đàng hoàng, đừng để người ta nghĩ ba mẹ không biết dạy con, người ta sẽ mắng lây ba mẹ.
Đi học, chúng ta cũng được răn rằng, là học sinh của trường X, trường Y, các em phải có tác phong lễ độ, nhă nhặn, chuẩn mực, không được ăn nói bỗ bă mà ảnh hưởng tới uy tín của nhà trường...
Ư thức về chuyện cá nhân có thể ảnh hưởng đến tập thể, tới những người liên đới thực ra đă được dạy từ rất bé, qua các nấc thang trưởng thành.
Và, nếu ai nằm ḷng điều đó th́ chắc chắn có ửng xử phù hợp, trong mỗi việc làm sẽ biết quán xét có ảnh hưởng ǵ tới ba mẹ ḿnh không, cũng như tới xóm làng ḿnh, rồi trường lớp ḿnh, lớn lao hơn là đất nước ḿnh không?
Ứng xử với cộng đồng, trong những quan hệ của cuộc sống thiết nghĩ không phải chỉ đơn giản là chuyện anh làm anh chịu mà c̣n ít nhiều tác động tới người khác, tới tập thể.
Khi nói, ông bà ḿnh c̣n dạy “uốn lưỡi bảy lần”, tức cần cẩn trọng trong phát ngôn v́ có thể sẽ bị đánh giá này nọ, làm người khác buồn, tổn thương th́ ḿnh cũng sẽ bị thương tổn ít nhiều, huống hồ làm một việc ǵ đó.
Cần phải suy nghĩ kỹ để không vấp phải những sai lầm, dù biết con người ai không sai, nhưng cái sai dẫn tới hệ lụy như là đi ăn cắp để phải bị bắt, rồi bị phạt tiền... trong môi trường ngoại quốc th́ thiệt là đau ḷng, chắc chắn bị nhiều người Việt lên án, v́ nó có ảnh hưởng gián tiếp đến họ (trong vai người Việt).
Bạn tôi là giảng viên môn Việt Nam học ở một trường Đại học của Thái Lan thi thoảng vẫn bức xúc về việc người Việt ăn cắp, ồn ào nơi công cộng, chen lấn trong khi sử dụng dịch vụ khi có dịp đi du lịch đây đó.
Bạn nói, có số người có tiền và cố nhiên đă nghĩ ḿnh có quyền, cái quyền được chen, được lấn, được ồn ào ngay cả những nơi chốn cần sự im lặng, cần tôn trọng nguyên tắc ai tới trước phục vụ trước.
Rồi bạn lư giải, có lẽ, do thói quen chi tiền để được ưu tiên, được đối xử tốt hơn thông qua dịch vụ “bôi trơn” ở trong nước đă khiến những người có tiền đi du lịch quen cái cách ứng xử đó, tạo thành hành xử xấu xí khi đi ra biển lớn!?
Bạn cũng bày tỏ ngại ngần, nói thiệt ḷng ḿnh rằng, ở nước ngoài, nhiều người dè dặt với người Việt lắm, dù không phải tất cả người Việt đều như thế.
Bạn bảo, ḿnh cũng là người Việt nên thi thoảng cũng bị nh́n bởi những ánh mắt “là lạ”, có lẽ v́ họ nghĩ ḿnh cũng có thể là người ăn cắp, hoặc văn hóa kém...
Bạn chia sẻ, thấy buồn khi nghĩ tới điều đó bởi chỉ v́ một số “con sâu” mà làm cho người ta hiểu lầm về người Việt ai cũng vậy, để rồi những người Việt dễ thương, đàng hoàng, có văn hóa bị tổn thương do ánh nh́n hay cách đối xử, cũng như vài ḍng lưu ư bằng tiếng Việt mà không phải thứ tiếng nào khác trong những nơi công cộng.
Phải tự hỏi v́ sao người ta làm thế với ḿnh, thấy xấu hổ để sửa và khi cần thiết th́ đấu tranh để những người Việt đi ra biết giữ ḿnh, không làm ảnh hưởng tới danh dự đất nước, không để bất kỳ người ở nước nào cũng nghĩ rằng người Việt là thế này, thế kia với những tính t́nh, ứng xử nơi công cộng mang nhiều điểm trừ đáng trách.
Có bạn c̣n nói đến đường cùng thế này, đối với những người Việt muốn đi ra nước ngoài cần có những lớp học ứng xử trước khi xuất ngoại để không phải gây ra những t́nh cảnh “hổ ḿnh, xấu đất nước” như những trường hợp cá biệt song rất nổi cộm, được dư luận bức xúc trong những ư kiến cuối tin, bài như vụ hai người Việt mới bị cảnh sát Thụy Sĩ bắt tại thành phố Zurich trong ngày 17-7 qua.
Mong lắm và thương lắm...