Umoja được xem là ngôi làng đặc biệt ở Kenya khi ở đây chỉ có phụ nữ, nếu đàn ông cố t́nh thâm nhập, họ sẽ bị "đánh hội đồng".
Làng Umoja được lập năm 1990 bởi 15 phụ nữ Samburu, những người sống sót sau vụ cưỡng hiếp do lính Anh địa phương gây ra. Trải qua hơn ba thập kỷ, nơi đây đă trở thành nơi trú ẩn cho nhiều phụ nữ khác thoát khỏi tảo hôn, bạo lực gia đ́nh, cưỡng hiếp và nạn cắt xén bộ phận sinh dục nữ (FGM) - những hủ tục vốn ăn sâu trong văn hóa cộng đồng Samburu.
Cụ thể, người Samburu mang nặng tính gia trưởng, trong các cuộc họp làng, đàn ông ngồi thành ṿng tṛn bên trong để bàn chuyện hệ trọng, c̣n phụ nữ ngồi bên ngoài và chỉ thỉnh thoảng mới được phép phát biểu. Người Samburu vốn là cộng đồng chăn nuôi bán du mục, sống thành nhóm từ 5 - 10 gia đ́nh.
Làng Umoja được thành lập vào năm 1990. (Ảnh: Observer)
Những phụ nữ đầu tiên của làng Umoja đều đến từ các ngôi làng Samburu hẻo lánh rải rác khắp thung lũng Rift. Từ đó, thông tin về ngôi làng “nơi không có đàn ông” lan rộng, thu hút nhiều phụ nữ và trẻ em gái t́m đến. Tại đây, họ học cách buôn bán, nuôi con và sống một cuộc đời không c̣n bị bạo lực hay phân biệt đối xử chi phối.
Rebecca Lolosoli, người sáng lập và tộc trưởng của làng Umoja, từng phải nằm viện để hồi phục sau khi bị một nhóm đàn ông hành hung. Nguyên nhân là v́ bà dám đưa ra ư tưởng thành lập một cộng đồng chỉ dành cho phụ nữ và khuyến khích họ nhận thức về quyền lợi của ḿnh. Vụ tấn công được xem là “bài học” mà những người đàn ông địa phương muốn áp đặt lên bà.
Vào năm 2015, làng Umoja là nơi sinh sống của 47 phụ nữ và khoảng 200 trẻ em. Đến thời điểm hiện tại, số lượng người sinh sống tại đây đă tăng lên. Dù cuộc sống giản dị và tiết kiệm, cộng đồng nữ giới năng động này vẫn tự tạo ra nguồn thu ổn định, đủ để đảm bảo nhu cầu cơ bản về ăn uống, quần áo và chỗ ở cho tất cả thành viên.
Riêng trưởng làng sẽ là người quản lư khu cắm trại nằm cách bờ sông khoảng 1km, phục vụ các đoàn khách đi safari và họ thường ghé thăm làng Umoja. Phụ nữ trong làng có thu một khoản phí tham quan nhỏ và kỳ vọng khách sẽ mua một số món trang sức thủ công do họ chế tác tại trung tâm mỹ nghệ, giúp tăng thêm thu nhập cho cộng đồng.
Phụ nữ Umoja trong trang phục truyền thống. (Ảnh: Observer)
Ngoài ra, một số người giàu kinh nghiệm sẽ đảm nhận vai tṛ đào tạo và tuyên truyền cho phụ nữ cùng trẻ em gái từ làng Samburu lân cận. Họ tổ chức những buổi học nâng cao nhận thức về nguy cơ của tảo hôn và FGM (cắt bộ phận sinh dục nữ), nỗ lực phá vỡ những nghi thức tập thể truyền thống vốn đă kéo dài hàng thế hệ.
Một phần văn hóa Samburu là nghệ thuật làm trang sức hạt cườm tinh xảo. Trong nghi lễ gọi là “beading” (xâu chuỗi hạt), cha sẽ trao cho con gái những chiếc ṿng cổ đầu tiên - biểu tượng của sự khởi đầu một chuỗi nghi thức truyền thống.
Đồng thời, người cha sẽ chọn một “chiến binh” nam trưởng thành hơn để con gái kết hôn tạm thời theo phong tục. Trong thời gian này, mang thai bị nghiêm cấm; tuy nhiên việc tiếp cận phương pháp tránh thai gần như không tồn tại. Nếu cô bé mang thai, cộng đồng sẽ buộc thực hiện phá thai truyền thống do chính những người phụ nữ trong làng thực hiện.
Một phụ nữ trẻ ở làng Umoja cho biết cô có 5 đứa con, nhưng tất cả đều khác cha. "Trong văn hóa của chúng tôi, việc chưa kết hôn mà vẫn có con là không tốt. Nhưng c̣n tệ hơn nếu không có con. Không có con, chúng tôi chẳng là ǵ cả", người phụ nữ này nói.
VietBF@sưu tập