Các nhà khoa học vừa công bố nghiên cứu hé lộ một hiện tượng kỳ lạ nhưng đầy thú vị: cá voi sát thủ (orcas) trên khắp thế giới liên tục 'tặng quà' là cá và mực cho con người.
Cá voi sát thủ. Ảnh: theguardian.com
Trong ṿng 20 năm qua, họ ghi nhận ít nhất 34 lần những kẻ săn mồi đỉnh cao của đại dương tiếp cận người bơi, ngư dân hoặc du khách trên thuyền, nhẹ nhàng thả mồi trước mặt rồi kiên nhẫn chờ đợi phản ứng.
Theo nhóm nghiên cứu đến từ Canada, New Zealand và Mexico, các sự kiện này xảy ra tại nhiều vùng biển như California, New Zealand, Na Uy và Patagonia. Trong số đó, 11 lần diễn ra khi người ở dưới nước, 21 lần khi họ ở trên thuyền, và 2 lần ngay tại bờ biển. Đáng chú ư, gần như tất cả các con cá voi đều nán lại sau khi trao “món quà”, thậm chí 7 lần chúng cố gắng đưa thêm mồi khi người nhận từ chối.
Ông Jared Towers, tác giả chính thuộc tổ chức Bay Cetology ở British Columbia (Canada), cho biết: “Cá voi sát thủ vốn hay chia sẻ thức ăn trong đàn để củng cố mối quan hệ. Việc chúng chia sẻ với con người có thể phản ánh sự quan tâm và nỗ lực thiết lập kết nối với chúng ta”.
Hành vi chia sẻ mồi giữa các loài động vật hoang dă và con người rất hiếm gặp. Trong tự nhiên, cá voi sát thủ nổi tiếng thông minh, sống theo bầy đàn gắn kết và sử dụng cách chia sẻ thức ăn để xây dựng t́nh thân không chỉ với họ hàng mà cả các cá thể không cùng huyết thống. Chúng cũng là những thợ săn tài ba, thường hạ gục con mồi lớn hơn ḿnh, nên có dư thừa thực phẩm để “biếu tặng”.
Nghiên cứu nhấn mạnh rằng, để được đưa vào phân tích, mỗi sự kiện phải đáp ứng tiêu chí chặt chẽ: cá voi tự t́m đến và chủ động thả mồi trước mặt con người (không phải do người tiến quá gần). Trong hầu hết các trường hợp, cá voi sát thủ tỏ ra ṭ ṃ, chờ xem phản ứng, dường như muốn quan sát cách con người tương tác.
Các chuyên gia nhận định, việc tặng mồi cũng có thể là cách thực hành hành vi văn hóa đă học, một h́nh thức khám phá, chơi đùa và thử nghiệm xây dựng quan hệ với con người. Bởi lẽ, với khả năng nhận thức phức tạp và tính xă hội cao, cá voi sát thủ có thể có nhiều động cơ và mục đích đằng sau hành động tưởng như đơn giản này.
Nghiên cứu mới được công bố trên Tạp chí Tâm lư học So sánh (Journal of Comparative Psychology), đánh dấu bước tiến quan trọng trong hiểu biết về mối liên hệ khác loài giữa con người và những “ông vua” thông minh của đại dương.