Nấm kim châm là món ăn quen thuộc trong nhiều bữa cơm gia đ́nh bởi vừa ngon lại dễ chế biến. Tuy nhiên, đằng sau vẻ ngoài trắng trẻo, sạch sẽ, không ít loại nấm kim châm trôi nổi trên thị trường đang bị tẩm formaldehyde – chất độc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Formaldehyde vốn là chất bảo quản dùng trong công nghiệp, có khả năng ức chế vi khuẩn và nấm mốc, kéo dài thời gian bảo quản thực phẩm và khiến bề mặt trở nên bắt mắt hơn.
Trên thực tế, formaldehyde tồn tại như một thành phần tự nhiên trong nhiều thực phẩm. Các sinh vật sống, bao gồm cả con người, tạo ra formaldehyde thông qua các chức năng trao đổi chất b́nh thường. Ví dụ quy tŕnh được gọi là "chu tŕnh một cacbon" sử dụng folate để kích hoạt quá tŕnh tổng hợp axit amin và tiền chất DNA.
Tương tự như vậy, thực vật và động vật (bao gồm cả những loài bạn ăn để làm thực phẩm) có thể tạo ra formaldehyde như một phần của quá tŕnh trao đổi chất của chúng. Nó cũng được t́m thấy tự nhiên trong môi trường (liên quan đến sự phân hủy của thực vật) và nhanh chóng bị phá vỡ trong không khí. Do đó, lượng formaldehyde có trong thực phẩm tương đối nhỏ, sẽ không ảnh hưởng đến sức khỏe của người dùng.
Tuy nhiên, hiện nay nhiều nơi lạm dụng formaldehyde để bảo quản đồ ăn - trong đó có nấm kim châm để giúp chúng trông tươi lâu, không bị úa vàng, thối rữa nhanh dù để nhiều ngày nên mới thành có hại.
Điều đáng lo ngại là formaldehyde bị cơ thể hấp thụ rất chậm, nếu tích tụ lâu dài có thể gây rối loạn tiêu hoá, tổn thương gan thận, thần kinh và đặc biệt làm tăng nguy cơ ung thư. Với những người có cơ địa nhạy cảm như trẻ nhỏ, người già hoặc phụ nữ mang thai, việc ăn phải thực phẩm chứa formaldehyde c̣n có thể gây ra các phản ứng cấp tính như buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng dữ dội.
Dấu hiệu nhận biết nấm kim châm chứa formaldehyde
Màu sắc trắng bất thường
Nh́n chung, nấm kim châm sau khi thu hoạch sẽ bắt đầu héo và chuyển sang màu đen nếu để ngoài không khí một thời gian. Nếu nấm luôn có màu trắng ngần và độ tươi của chúng không giảm dù để lâu bên ngoài th́ có thể chúng đă được ngâm trong dung dịch formaldehyde.
Không mùi hoặc có mùi hắc
Nấm tươi sạch thường có mùi thơm nhẹ, dễ chịu đặc trưng của nấm. Trong khi đó, nấm bị tẩm formaldehyde có thể không có mùi ǵ hoặc tệ hơn là có mùi hăng, hắc nhẹ như thuốc sát trùng. Điều này là do formaldehyde vốn là chất dùng trong công nghiệp, có mùi khá rơ nếu không được khử hoàn toàn. Khi đi chợ hoặc siêu thị, nếu đưa nấm lên ngửi mà thấy mùi lạ, nên tránh mua dù h́nh thức có đẹp đến đâu.
Độ gịn và đàn hồi
Nấm sạch thường mềm mại, có độ đàn hồi nhẹ khi bóp. Nhưng nếu sờ vào thấy nấm hơi khô, thân gịn và dễ găy, không có cảm giác mềm sống như nấm tươi th́ đó có thể là loại đă qua xử lư bảo quản. Formaldehyde giúp kéo dài tuổi thọ của nấm, khiến nấm cứng hơn, lâu hỏng nhưng cũng mất đi độ mềm tự nhiên.
Ngâm nước bị đổi màu hoặc có mùi lạ
Ngâm nước bị đổi màu hoặc có mùi lạ Đây là cách kiểm tra đơn giản nhưng rất hiệu quả nếu bạn đă mua nấm về nhà. Hăy ngâm nấm kim châm trong nước sạch khoảng 10–15 phút. Nếu nước bị đổi màu – có thể ngả đục, vàng hoặc xuất hiện mùi hóa chất th́ rất có thể nấm đă bị ngâm qua formaldehyde. Với nấm sạch, nước ngâm thường vẫn trong hoặc hơi đục nhẹ nhưng không có mùi bất thường.
Đây là cách kiểm tra đơn giản nhưng rất hiệu quả nếu bạn đă mua nấm về nhà. Hăy ngâm nấm kim châm trong nước sạch khoảng 10–15 phút. Nếu nước bị đổi màu – có thể ngả đục, vàng hoặc xuất hiện mùi hóa chất th́ rất có thể nấm đă bị ngâm qua formaldehyde. Với nấm sạch, nước ngâm thường vẫn trong hoặc hơi đục nhẹ nhưng không có mùi bất thường.
Thời gian bảo quản dài
Nấm kim châm thông thường chỉ có thể bảo quản được 2 đến 3 ngày ở nhiệt độ pḥng và có thể bảo quản được tới 5 đến 7 ngày trong môi trường lạnh. Nếu nấm kim châm vẫn trắng tinh, không bị thối hoặc hư hỏng sau thời gian này th́ chúng có thể chứa formaldehyde.
Mẹo làm sạch nấm kim châm
Bên cạnh việc lựa chọn nấm kim châm có địa chỉ sản xuất rơ ràng, người tiêu dùng cần lưu ư tới cách làm sạch nấm để đảm bảo an toàn cho sức khỏe cả gia đ́nh
Rửa sạch dưới ṿi nước chảy
Cắt bỏ rễ nấm, sau đó rửa sạch nhiều lần dưới ṿi nước chảy, đặc biệt là các kẽ hở của nấm để đảm bảo rửa sạch hết bụi bẩn trên bề mặt và formaldehyde c̣n sót lại.
Ngâm trong nước muối
Đây là cách đơn giản, phổ biến và dễ làm nhất trong gian bếp gia đ́nh. Cho một ít muối vào thau nước, khuấy tan rồi cho nấm vào ngâm khoảng 5–10 phút. Nước muối không chỉ làm sạch nấm mà c̣n hỗ trợ kháng khuẩn, hạn chế mùi hăng, giúp nấm trắng và ngon hơn khi nấu.
Vệ sinh bằng dung dịch baking soda
Baking soda là chất tẩy rửa tự nhiên có tác dụng loại bỏ vết bẩn và formaldehyde trên bề mặt nấm một cách hiệu quả. Ngâm nấm kim châm trong nước có pha một lượng baking soda thích hợp trong 5 phút, sau đó rửa sạch lại bằng nước sạch.
Chần nước nóng
Chần nấm kim châm trong nước sôi trong 1-2 phút, sau đó vớt ra và rửa sạch với nước lạnh. Việc chần không chỉ loại bỏ formaldehyde trên bề mặt nấm kim châm mà c̣n giúp nấm dễ nấu và dễ tiêu hóa hơn.
Rửa bằng nước pha giấm loăng
Một lựa chọn khác cho người kỹ tính là dùng giấm ăn pha loăng để rửa nấm. Tính acid nhẹ của giấm giúp trung ḥa vi khuẩn và hỗ trợ khử mùi nấm kim châm. Tuy nhiên, không nên ngâm lâu mà chỉ nên rửa nhanh tay rồi xả lại với nước sạch để tránh ảnh hưởng đến hương vị tự nhiên của nấm.
VietBF@ sưu tập