“Họ chỉ có hai người con bên đó mà làm được như thế th́ sao chúng ta có tới 3 người sao lại không xây lăng hoành tráng được?”. “Con gà tức nhau tiếng gáy” là một trong những nguyên do khiến những ngôi mộ bạc tỷ mọc lên ngày càng nhiều nơi đây.
Trưởng thôn An Bằng tên Đoàn nói với chúng tôi rằng, ông chẳng thể nhớ ḿnh đă xây dựng bao nhiêu lăng mộ ở ngôi làng tỷ phú này nữa. Cũng như việc chính quyền cơ sở chẳng thể quản lư được t́nh trạng này. Khắp nghĩa trang chẳng c̣n mấy băi đất nào trống. Mạnh ai nấy chiếm, mạnh ai nấy xây. Cùng với đó là t́nh trạng ganh đua trong việc xây lăng, có những ngôi mộ hàng trăm triệu bị phá để xây lại chỉ v́ kém đồ sộ hơn ngôi bên cạnh trong khi tiền chẳng ít hơn.
Câu chuyện “một miếng giữa làng” của người dân nơi đây khiến cho t́nh trạng đua nhau xây dựng lăng mộ càng trở nên ồ ạt hơn.
Lăng càng to hiếu càng 'dày'?
Những ngày đầu tháng tư, khi cái nắng bắt đầu lan tỏa trên cồn cát làng biển An Bằng cũng là thời điểm bắt đầu mùa xây dựng lăng mộ của người dân nơi đây. Cả khu nghĩa địa dài 5km, rộng 800m sôi động không khí xây dựng.
Người dân dựng lán trại, ăn ở ngay trong khu nghĩa địa để xây lăng. Những người thợ tinh xảo nhất của các xă lân cận được mời gọi. Chúng tôi dần hiểu ra vấn đề khi gặp một người dân đang tiến hành xây lăng cho bố mẹ ḿnh để báo hiếu.
Ngôi mộ 800 triệu đang xây của bố mẹ anh Văn Công T.. Để có vật liệu trang trí, anh T. phải mua b́nh, bát gốm từ Huế về rồi cắt, đánh vỡ làm miếng trang trí trên khu mộ.
Chúng tôi gặp anh Văn Công T. ở giữa nghĩa trang An Bằng khi anh đang tiến hành xây lăng mộ cho bố mẹ ḿnh. Công việc chính của anh làm nghề sửa máy. Anh là con thứ 7 trong gia đ́nh 8 anh chị em. Trong những cuộc vượt biên đầu thập niên 80, gia đ́nh anh cũng có một số người ở lại được nước ngoài.
Khi kinh tế đă khá giả, do nguồn tiền từ nước Mỹ gửi về, phong trào xây lăng mộ trong ngôi làng biển này bỗng dưng trở nên bức bách.
Nhà nào chưa xây được cho những người đă khuất ngôi mộ đàng hoàng th́ cảm thấy khó chịu. Thế nên ngày c̣n sống, bố anh đă tự chọn đất và xây mộ cho ḿnh. Khi ông mất ngôi mộ chỉ mới xong phần móng.
Anh T. được sự ủy thác của anh chị em nên đứng ra trông coi việc xây lăng cho bố mẹ, kinh phí th́ chủ yếu do anh em bên nước ngoài gửi về. Anh dự tính ngôi mộ đang xây cũng phải hết 800 triệu mới đẹp được.
Những người thợ miệt mài trang trí mảnh gốm trên cột rồng ở lăng mộ bố mẹ anh Văn Công T.
“Nhiều gia đ́nh xây mộ cho ông bà từ lâu rồi, nay lại làm ăn được th́ nghĩ đến việc xây lại mộ cho ông bà nên đập mộ cũ đi xây lại to, hoành tráng hơn. Như mộ của ông đầu phái trong họ tôi do con cháu không đồng ḷng nên vẫn chưa xây lại, nếu con cháu mà đồng thuận th́ chắc phải xây to gấp 3 lần mộ của bố mẹ tôi”, anh T. cho biết.
Rồi anh T. tiếp tục nói: Ngày xưa làm ǵ có mà xây như thế này hả anh? Anh biết trước đây làng chỉ làm biển, mỗi tháng chỉ đi được 5 ngày c̣n 20 ngày c̣n lại là biển động. Ngày xưa làng này đói nhất xă. Thế nên giờ con cháu làm ăn được th́ phải báo hiếu những người đă mất bằng việc xây lăng mộ to đẹp.
“Đất này không có phép, như các anh ở đâu đến th́ phải xin, c̣n người trong làng th́ chúng tôi tự lấy rồi khoanh lại. Nhiều người sợ mất đất đă xây bao và để mộ gió, nhiều người xây hoàn thiện rồi chờ. Có sự cạnh tranh trong việc xây mộ, nhiều nhà không có tiền đành phải ngậm đắng nuốt cay”.
Đất ở nghĩa trang An Bằng chẳng c̣n mấy chỗ trống. H́nh ảnh những ngôi mộ gió chiếm ngự trong các khuôn viên được rào lại cho thấy t́nh trạng mạnh ai nấy chiếm, mạnh ai nấy xây ở đây.
Qua lời anh T. chúng tôi mới được biết, những khu đất được xây bao lại, trong khuôn viên có vài ba nấm mồ không có tên chính là mộ gió mà người dân nơi đây đến chiếm để xây lăng mộ cho người nhà ḿnh sau này. Cũng có những gia đ́nh sợ bị tranh mất nên phải tiến hành xây lăng từ khi người c̣n sống, hoàn thiện rồi để đó, chờ ngày được trở về với cát bụi với quan niệm “sống gửi thác về”.
Làng ăn xin trở thành làng tỷ phú
Qua câu chuyện với ông Lê Đoàn, trưởng thôn An Bằng chúng tôi mới được biết, người dân An Bằng có tới 90% gia đ́nh có người đi Mỹ. Nhiều nhất phải kể đến gia đ́nh ông Lê B., cả 13 người con của ông đều ở bên Mỹ. Đây chính là nguyên do dẫn tới sự thay da đổi thịt mạnh mẽ của ngôi làng này.
Một chiếc xe trâu kéo đang đi lấy cát ở bờ biển về bán cho những người xây lăng đổ nền. Bên cạnh đó là h́nh ảnh chiếc thuyền một thời là biểu tượng cho làng chài An Bằng nay rách nát, phơi nắng phơi sương trước lăng mộ, nhà thờ.
Làng An Bằng trước đây vốn rất nghèo khổ, ông bà tổ tiên quanh năm thiếu thốn, nhiều người phải đi ăn xin, làm thuê cho các vùng lân cận. Có gia đ́nh dắt díu nhau lên Huế, có gia đ́nh th́ đi xa hơn, vào miền Nam. Có những thời điểm cả làng vắng hoe v́ đến cả trẻ con cũng theo bố mẹ đi ăn xin.
Nhưng rồi việc ăn xin cũng chẳng thể đưa lại cho họ thoát khỏi cái đói nghèo. Rồi một số người đă không chịu được đă liều dùng thuyền nhỏ vượt biên, lúc đó họ không biết là sẽ đi đâu v́ từ trước đến nay nước ngoài đối với họ vẫn là một điều ǵ đó rất xa vời.
Ông Đoàn c̣n nhớ, đầu những năm 80, người dân An Bằng bắt đầu vượt biên.
Những lăng mộ cao ngút vẫn tiếp tục mọc lên không chỉ ngoài nghĩa trang mà c̣n xen kẻ trong khu dân cư.
Cũng có những người 'thành công', nhưng cũng có nhiều người đă vĩnh viễn nằm lại giữa biển cả khi thuyền gặp băo. Ông Đoàn c̣n nhớ rơ chiếc thuyền của ông Phan Kh. chở 50 người dân đă gặp băo trên biển, cái đói cái khát đă cướp đi sinh mạng của 5 con người.
Nay th́ làng An Bằng đă trở thành làng tỷ phú khi những đồng tiền được gửi về từ nước ngoài. Ông trưởng thôn nhẩm tính, cả làng biển nay chỉ c̣n khoảng 5- 7 chiếc thuyền thường xuyên hoạt đông, nhiều người dân sống bằng tiền viện trợ đă bỏ đi biển từ lâu. C̣n những hộ nghèo th́ cũng chỉ đưa cho có tên trong danh sách.
Lọt thỏm giữa rừng lăng mộ đồ sộ
Phú quư sinh lễ nghĩa, khi dân làng An Bằng bắt đầu có nhiều tiền, việc đầu tiên họ nghĩ đến là xây lăng mộ cho tổ tiên để báo hiếu. Rồi dần dần việc làm ư nghĩa này bị biến tướng khi xảy ra hiện tượng đua nhau xây mộ.
Trưởng làng An Bằng cũng phải lắc đầu trước t́nh trạng người dân trong làng đua nhau xây lăng mộ. Ông Tâm lư giải: Có sự cạnh tranh nhau trong việc xây lăng mộ. Như có gia đ́nh có tới 3 người con đi nước ngoài, đă xây lăng mộ cho ông bà ḿnh từ lâu. Nay thấy hàng xóm chỉ có hai người đi nước ngoài nhưng xây lăng mộ hoành tráng hơn, thế là đành bàn với nhau xây lại lăng cho người thân của ḿnh.
“Họ chỉ có hai người con bên đó mà làm được như thế th́ sao chúng ta có tới 3 người sao lại không xây lăng hoành tráng được?”. “Con gà tức nhau tiếng gáy” là một trong những nguyên do khiến những ngôi mộ bạc tỷ mọc lên ngày càng nhiều nơi đây.
(c̣n nữa)
theo vnn