Khi “nhà báo độc lập” gặp đúng sóng MAGA: câu chuyện Nick Shirley ở Minnesota
 

Một tuần trước vô danh, một tuần sau thành “hiện tượng”
Một tuần trước, Nick Shirley — 23 tuổi — gần như chẳng ai nhắc tới ngoài cộng đồng người xem nhỏ lẻ. Vậy mà chỉ vài ngày gần đây, anh bỗng có thêm hàng trăm ngàn người theo dõi, video được xem hàng chục, thậm chí hàng trăm triệu lượt, nhờ những cú khuếch đại từ các nhân vật quyền lực và có sức nặng trong hệ sinh thái MAGA: Elon Musk, Phó Tổng thống JD Vance và Giám đốc FBI Kash Patel.

Câu chuyện của Shirley là kiểu chuyện chỉ có thể xảy ra trong môi trường truyền thông – chính trị hôm nay: nơi bất kỳ ai cũng có thể “lên sóng” như một đài phát thanh riêng, và chỉ cần đúng người bấm nút chia sẻ, mọi thứ nổ tung như pháo hoa.

Video Minnesota: “điều tra” kiểu gõ cửa và chiếc đòn bẩy mang tên X
Trong video khiến anh bùng nổ, Shirley cùng một nhà hoạt động ở Minnesota đi “điều tra” các cơ sở nhận tiền liên bang bị nghi ngờ hoạt động như nhà trẻ/điểm giữ trẻ nhưng lại không thấy trẻ em. Video này được các lãnh đạo MAGA lan truyền như bằng chứng cho các cáo buộc gian lận trợ cấp — vốn được một số tiếng nói cánh hữu gắn với cộng đồng người Somali tại bang này.

Cần nói rõ: đây là cáo buộc trong tranh luận chính trị – truyền thông, và việc điều tra – kết luận thuộc về cơ quan chức năng, hồ sơ, chứng cứ. Nhưng trong thời đại mạng xã hội, thứ chạy nhanh nhất thường không phải kết luận, mà là cảm xúc.

Video Minnesota của Shirley được nói là đạt hơn 116 triệu lượt xem trên X và khoảng 1,6 triệu lượt xem trên YouTube. Đó là những con số mà nhiều tòa soạn truyền thống mơ còn không thấy, và cũng là lý do người ta gọi đây là “quyền lực mới” của truyền thông.

“Tương lai của báo chí” hay tương lai của… nội dung không gác chắn?
Shirley và những người làm nội dung tương tự thường tự mô tả mình là “tương lai của báo chí.” Họ nói: không biên tập cầu kỳ, không “định hướng” của tòa soạn, không rào chắn kiểm chứng kiểu truyền thống — nên “thật” hơn, gần dân hơn.

Trong khi đó, khán giả của báo chí dòng chính giảm nhiều năm, niềm tin công chúng với nhà báo cũng tụt xuống mức thấp, lại bị bồi thêm bởi những chính trị gia coi việc hạ uy tín truyền thông như một phần “thương hiệu” chính trị.

Thế là xuất hiện một nghịch lý: càng ít “gác chắn”, nội dung càng dễ lan; và càng lan, nó càng được coi là… đáng tin chỉ vì nó lan.

Nick Shirley là ai: từ prank, “shock content” đến nội dung chính trị
Shirley không khởi đầu với hình ảnh “nhà báo độc lập” như hiện nay. Những video đầu trên YouTube của anh thiên về trò gây sốc, prank. Có thời điểm, anh từng quay cảnh bay tới New York cùng bạn bè khi còn là thiếu niên mà không có sự đồng ý của cha mẹ. Về sau, anh đăng các video kiểu “tôi lừa TikToker đi casting MV Justin Bieber” — những món giải trí nhanh, dễ xem, dễ trôi.

Bước ngoặt xảy ra khi anh chuyển sang nội dung chính trị. Tháng 12/2021, anh thông báo tạm rời YouTube để đi truyền giáo cho Giáo hội Các Thánh Hữu Ngày Sau của Chúa Giê Su Ky Tô tại Santiago, Chile. Hai năm sau, anh trở lại với format mới: gần như chỉ làm nội dung chính trị, khởi đầu bằng các video về nhập cư bất hợp pháp ở biên giới.

Từ đây, lượng xem của anh tăng mạnh so với thời prank. Anh vượt mốc 1 triệu view lần đầu với video về “khủng hoảng người di cư ở NYC” đăng tháng 2/2024. Video có lượng xem cao nhất của anh (theo mô tả) là “xâm nhập Rio, băng đảng nguy hiểm nhất,” hơn 4,3 triệu view. Kênh YouTube của anh đạt khoảng 1,21 triệu người đăng ký.

Đến 2025, anh đã khá quen mặt trong “vũ trụ MAGA” và thậm chí được mời phát biểu tại Nhà Trắng trong một buổi thảo luận với Tổng thống Donald Trump về Antifa — phong trào chống phát xít vốn không có cấu trúc lãnh đạo hay tổ chức rõ ràng như một đảng phái.

Vì sao video nổ đúng ngày 26/12: im ắng tin tức, bùng nổ thuật toán
Video Minnesota được đăng ngày 26/12 — thời điểm thường khá yên ắng về tin tức. Nhưng cái yên ắng ấy lại là điều kiện lý tưởng cho một video “kể chuyện điều tra” kiểu gõ cửa: không bị các tin nóng khác đè lên, dễ leo trend hơn.

Sau đó, nhiều nhân vật bảo thủ trên mạng chia sẻ, nhưng cú tăng tốc thật sự đến khi JD Vance và Elon Musk repost vào ngày 27/12. Với Musk, câu chuyện còn trúng đúng “mạch quan tâm” lâu nay của ông về cáo buộc lãng phí – gian lận trợ cấp trong các cộng đồng nhập cư. Kể từ lúc video nổi, Musk tiếp tục khuếch đại câu chuyện theo hướng rộng hơn: đổ sang “lãng phí chính phủ,” “chính sách Dân chủ,” “nhập cư,” và “thất bại của truyền thông dòng chính.”

Hệ quả thấy ngay: lượng người theo dõi Shirley trên X tăng vọt — từ khoảng 200.000 đầu tháng 12 lên hơn 800.000 vào 29/12 (theo các thống kê được nêu).

Không phải đầu tiên: nhưng là người “đánh trúng nhịp” nhất
Điểm đáng chú ý: Shirley không phải người đầu tiên nói về các cáo buộc gian lận ở Minnesota. Nhiều cơ quan báo chí đã theo dõi chủ đề này từ trước, kể cả việc gõ cửa các cơ sở trông trẻ bị nghi “trống trơn.” Một đài địa phương từng đưa tin có hàng chục cuộc điều tra đang diễn ra liên quan các trung tâm nhận tiền liên bang. CBS News cũng từng có các bài điều tra về việc tiền hỗ trợ bị sử dụng sai mục đích, mô tả hình ảnh “xe sang, biệt thự” đối lập với mục tiêu ban đầu của ngân sách.

FBI cũng đã điều tra các vụ gian lận tại Minnesota từ trước. Nhưng sau khi video của Shirley bùng nổ, Giám đốc FBI Kash Patel lên tiếng trên X, khẳng định rằng ngay cả trước khi cuộc tranh luận trên mạng leo thang, FBI đã tăng nhân sự và nguồn lực điều tra tại Minnesota nhằm triệt phá các đường dây gian lận quy mô lớn lợi dụng các chương trình liên bang.

Nói cách khác: thông tin không mới. Nhưng người kể chuyện thì mới, nhịp đăng thì đúng, và “đòn bẩy” lan truyền thì quá mạnh.

Bài học của thời đại: đúng người, đúng format, đúng nền tảng — là đủ thay đổi cuộc chơi
Ngày xưa, để thành “nhà báo,” bạn phải vào tòa soạn. Hôm nay, đôi khi chỉ cần một chiếc camera, một giọng kể đủ lôi kéo, một đề tài đủ gây phẫn nộ, và một nền tảng sẵn sàng đẩy bạn lên đầu trang.

Nhưng sự bùng nổ cũng kéo theo rủi ro: khi câu chuyện xoay quanh cáo buộc gian lận và lại bị quy chụp vào một cộng đồng sắc tộc/di dân, nó rất dễ trượt sang định kiến tập thể. Điều tra phải dựa trên chứng cứ và cá nhân/nhóm cụ thể, không phải biến cả một cộng đồng thành bị cáo tập thể chỉ vì vài clip lan truyền.

Câu chuyện Nick Shirley vì vậy không chỉ là chuyện một người “lên đời” nhờ video. Nó còn là câu chuyện về một xã hội đang đổi cách tin, đổi cách giận, đổi cách chọn ai là “người đưa tin.” Và trong cuộc đổi đó, thứ đáng sợ nhất không hẳn là tin giả — mà là tốc độ khiến người ta không còn kiên nhẫn chờ sự thật đi bộ tới nơi.