Bẫy tài chính từ trào lưu 'tự thưởng' của Gen Z
 

Chi hàng trăm USD mỗi tháng mua cà phê hay mỹ phẩm, nhiều người trẻ xem đây là liều thuốc tinh thần thiết yếu, dù các chuyên gia lo ngại nguy cơ "vung tay quá trán".

Mỗi khi thấy áp lực, Terran Fielder, 23 tuổi, lại mua một bữa trưa ngon hoặc món đồ nhỏ để "ngày làm việc dễ thở hơn". Cô gái làm nghề truyền thông ước tính tiêu tốn 200-250 USD mỗi tháng cho thói quen này. Với Fielder, đó không chỉ là quà, mà là khoản đầu tư cho sức khỏe và sự nghỉ ngơi.

Fielder không đơn độc. Văn hóa "Little treat" (tự thưởng) đang nở rộ trong giới trẻ, nơi họ chi tiền cho những món nhỏ như đồ ăn vặt, trà sữa hay mỹ phẩm để xoa dịu căng thẳng hàng ngày mà không cần lý do đặc biệt.

Báo cáo của Bank of America công bố cuối tháng 7 cho thấy nhiều Gen Z chi hàng trăm USD mỗi tháng cho thói quen này. Tuy nhiên, gần 60% thừa nhận việc nuông chiều bản thân đang dẫn đến chi tiêu quá mức. Đáng chú ý, 57% người trẻ tự mua quà ít nhất một lần mỗi tuần, ngay cả khi thu nhập không cao.


Ảnh minh họa: Fortune

Daniel Levine, Giám đốc công ty tư vấn tiêu dùng Avant Guide Institute, nhận định: "Gen Z không phải thế hệ đầu tiên biết tự thưởng, nhưng họ đang nâng thói quen này lên một tầm cao mới".

Nếu thế hệ Baby Boomers thường chi tiền cho xe mới, kỳ nghỉ sau các cột mốc lớn; Gen X mua đồ ăn đêm để giảm stress; thì Gen Z biến việc tự thưởng thành hoạt động thường nhật. Sự bùng nổ của mua sắm trực tuyến và ứng dụng giao đồ ăn tiếp tay cho xu hướng này. Theo khảo sát năm ngoái, Gen Z sử dụng dịch vụ đặt hàng định kỳ nhiều hơn 133% so với Gen X.

Về mặt tâm lý, tự thưởng giúp giải phóng dopamine, tạo cảm giác được an ủi tức thời. Thế hệ Z lớn lên trong bối cảnh kinh tế bất ổn, dịch bệnh và lo ngại về môi trường, nên những niềm vui nhỏ bé giúp họ lấy lại cảm giác kiểm soát và cân bằng tinh thần. Nghiên cứu của Intuit Credit Karma chỉ ra rằng, hơn 50% Gen Z coi các khoản chi cho sở thích cá nhân quan trọng hơn mục tiêu tài chính khác.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo đây là "con dốc trơn trượt". Shreya Kaul, chuyên gia tư vấn tâm lý tại Ấn Độ, cho rằng nếu chỉ dựa vào phần thưởng vật chất để đối phó căng thẳng, người trẻ sẽ né tránh cảm xúc thực sự và ngày càng phụ thuộc vào tiêu dùng.

"Thói quen này mang lại sự dễ chịu tạm thời, nhưng về lâu dài có thể gây gánh nặng tâm lý khi tài chính thâm hụt", bà Kaul nói.

Holly O'Neill, Giám đốc bộ phận bán lẻ tại Bank of America, trấn an rằng một ly matcha 7 USD không phá hủy tương lai, nhưng sự bốc đồng thiếu kế hoạch mới là vấn đề. Những khoản nhỏ cộng lại có thể lên tới hàng nghìn USD mỗi năm, làm chậm các mục tiêu lớn.

Bà O'Neill khuyên người trẻ nên áp dụng quy tắc ngân sách 50/30/20: 50% cho nhu cầu thiết yếu, 30% cho mong muốn và 20% tiết kiệm. "Hãy ưu tiên quỹ khẩn cấp trước và chọn những cách tự thưởng bền vững, miễn phí thay vì luôn phải rút ví", bà nói.

VietBF@sưu tập