Drama tiền boa ở Mỹ
 

“Drama tiền boa ở Mỹ” tóm tắt trong một tờ bill: $75.83 + tip $5 = 6.59%. Thế là nổ bình luận như pháo bông: phe “ăn ngoài thì phải tip” gọi 30% là “chuẩn người sành điệu”, phe “tự do Mỹ mà, không thích thì thôi” phản pháo “30% là điên rồ”, còn LA đưa ra giải pháp hòa bình kiểu Nobel: “Cả hai ở nhà hết cho đỡ mít lòng.” Người Nhật nghe qua lắc đầu: “Ủa, tụi tui còn coi tip là… nhục.” Người Mỹ đáp: “Văn hoá khác nhau, đừng lẫn lộn—ở đây tip là dầu nhớt của cả cỗ máy phục vụ.” Thế rồi lại có câu hỏi triết học: “Đầu bếp nấu ra món, sao bồi bàn nhận tip?”—team nhà bếp bảo lương khác nhau; team sảnh trước bảo sống nhờ tip; team… ví mỏng bảo “tháng này xin khất”. Kết quả: ai cũng đúng, chỉ cái ví là… sai.

Luật rừng (phiên bản vui vẻ) để khỏi cãi nhau:
• 0%: Máy bán nước tự phục vụ, không ai nhìn bạn.
• 10–15%: Dịch vụ thường thường bậc… trung.
• 18–20%: Vui vẻ, nước châm đều, món ra đúng—đây là “mặc định” của đa số.
• 25–30%: Bồi bàn cứu bạn khỏi gọi nhầm cay cấp độ Vũ Trụ, hoặc sinh nhật bày cả cái dàn đồng ca.
• $0 + lời xin lỗi: Bạn lỡ tip ít, hãy để lại review tử tế lần sau quay lại sửa sai—đừng để tờ bill thành meme.

Mẹo tính nhanh để khỏi nhăn trán: lấy 10% (dịch số thập phân sang trái một chữ số), nhân đôi là 20%, rồi cộng bớt tuỳ cảm xúc. Ví dụ bill $75.83: 10% ≈ $7.58, 20% ≈ $15.16; thấy phục vụ ổn thì ném tầm $12–15, khỏi bấm máy. Còn nếu thực sự không muốn tip? Tự nấu, tự dọn, tự rửa—ở nhà như lời LA phán—bạn sẽ luôn auto-tip 0% và auto-trúng giải “không ai cãi nhau với bạn nữa”.

Tiền boa ở Mỹ giống… topping phở. Không bắt buộc theo luật, nhưng thiếu nó thì tô phở (và người bưng tô) buồn hẳn. Tip bao nhiêu là quyền của bạn; còn bị mắng vì tip $5 trên $75.83 cũng… là quyền của thiên hạ. Muốn bình yên? Chọn một trong hai gói: Tip tử tế hoặc Ở nhà nấu mì. Cả hai đều no, chỉ khác nhau ở… phần bình luận.

Tip cho chuẩn, khỏi bão comment”: Cẩm nang nhanh & vui
Ở Mỹ, tip giống như… nước mắm: không ghi trong luật, nhưng thiếu là món nhạt ngay. Quy ước phổ biến:
* Nhà hàng ngồi ăn: 15–20% (15% dịch vụ bình thường, 20% khi phục vụ “đã cái nư”).
* Bartender: $1–$2/ly hoặc 15–20% cho cả hoá đơn.
* Tóc–Spa: 10–20%.
* Giao đồ ăn: $2–$5 cho bữa đơn, hoặc 15–20% cho đơn lớn/xa.
* Buồng phòng khách sạn: $2–$5/đêm.
* Xe shuttle: $1–$3/lượt.
* Valet: $3–$5 khi nhận xe.

Vì sao tip nhiều thế?
* Tipped minimum wage: Nhiều bang cho phép lương cơ bản của nghề dịch vụ thấp hơn mức tối thiểu, nên tiền tip bù vào mới đủ sống.
* Cảm ơn có… số: Tip là cách nói “cảm ơn” bằng con số, nhanh gọn, ai cũng hiểu.
Nghi thức tip để không “toang”
* Gratuity tự động: Đi nhóm đông có thể bị cộng phí phục vụ sẵn; thường ghi trên menu/hoá đơn—đừng tip chồng.
* Tiền mặt vs thẻ: Tiền mặt thường được thích hơn, nhưng tip bằng thẻ hoàn toàn ok.
* Theo chất lượng: Dịch vụ ra sao, tip vậy—đừng máy móc.
* Làm tròn: Làm tròn lên cho đỡ đau đầu.

Mẹo tính 10 giây
* Lấy 10% bằng cách dịch dấu thập phân sang trái một số (ví dụ $75.83 → $7.58).
* Nhân đôi = 20% (≈ $15.16).
* Muốn 15%: lấy 10% rồi cộng thêm một nửa của 10% (≈ $7.58 + $3.79 = $11.37).
* Vui thì làm tròn lên $12 hoặc $15 cho gọn.
Case study “tờ bill quốc dân”
$75.83 ở nhà hàng ngồi ăn:
* 15% ≈ $11.37
* 20% ≈ $15.17
Tip $12–$15 là “êm chuyện, êm túi”. Tip $5 (≈6.6%) thì… chuẩn bị tinh thần vào phần bình luận.

Những tiểu bang nào cho phép lương cơ bản của nghề dịch vụ thấp hơn mức tối thiểu, nên tiền tip bù vào mới đủ sống?
Chỉ vài bang cấm “tip credit” (tức là không được trả lương tiền mặt thấp hơn mức tối thiểu — chủ phải trả đủ mức lương tối thiểu của bang trước khi tính tip). Theo bảng của Bộ Lao động Hoa Kỳ (DOL) cập nhật 7/31/2025, các bang/địa hạt không cho tip credit là:
Alaska, California, Minnesota, Montana*, Nevada, Oregon, Washington. (Guam cũng cấm, nhưng không phải tiểu bang.) *Montana có ngoại lệ rất nhỏ cho doanh nghiệp siêu nhỏ không thuộc FLSA; còn lại vẫn phải trả đủ lương tối thiểu của bang.

Washington, D.C.: đang trong quá trình bỏ dần tip credit theo Initiative 82, nhưng năm 2025 có tạm hoãn và điều chỉnh lộ trình (tăng lương tiền mặt cho lao động nhận tip bị “pause” vào 7/1/2025).

Trừ các bang nêu trên, đa số các bang còn lại cho phép trả lương tiền mặt thấp hơn mức tối thiểu (theo khung “tipped minimum wage”), miễn là tiền mặt + tip ≥ lương tối thiểu theo luật. Khung chuẩn liên bang vẫn là $2.13 cash wage + tip bù lên $7.25 nếu bang không đặt mức cao hơn.

Texas
Minimum wage: $7.25/giờ (theo liên bang).
Tipped cash wage: $2.13/giờ; chủ được lấy tip credit $5.12 miễn sao tiền mặt + tip ≥ $7.25.

Florida
Đến 9/29/2025: minimum $13.00, tipped cash $9.98 (vì bang luôn trừ cố định $3.02 làm tip credit).
Từ 9/30/2025: minimum $14.00, tipped cash $10.98 (tiếp tục tip credit $3.02).


New York (khác nhau theo khu vực, áp dụng từ 01/01/2025)
NYC, Long Island, Westchester
Minimum wage: $16.50
Tipped (food service): cash $11.00 + tip credit $5.50
Tipped (service non-food): cash $13.75 + tip credit $2.75

Phần còn lại của NY State
Minimum wage: $15.50
Tipped (food service): cash $10.35 + tip credit $5.15
Tipped (service non-food): cash $12.90 + tip credit $2.60.

California (CA)
Tip credit: Không cho phép. Chủ không được dùng tip để bù vào nghĩa vụ trả lương tối thiểu; tip thuộc về nhân viên theo Labor Code §351 và hướng dẫn của Sở Lao động–DIR.
Tipped minimum wage = Minimum wage chuẩn (tức phải trả đủ lương tối thiểu trước khi tính tip). Bảng của Bộ Lao động Liên bang ghi rõ California là bang yêu cầu trả đủ lương tối thiểu cho lao động nhận tip trước tip.
Mức lương tối thiểu toàn bang hiện hành: $16.50/giờ (từ 01/01/2025). Một số ngành có mức riêng (ví dụ fast-food từ 04/01/2024 có sàn cao hơn), còn thành phố/quận có thể đặt mức địa phương cao hơn.
California: đi nhà hàng có tip hay không thì nhân viên vẫn phải được trả ít nhất $16.50/giờ (hoặc mức địa phương cao hơn) từ chủ, tip là tiền cộng thêm, không được dùng để “gộp cho đủ”.