VietBF - Tổng thống Putin đang chiến thắng, ông Zelensky bị dồn vào chân tường, châu Âu hoảng loạn

Hai Hội nghị thượng đỉnh về cuộc chiến giữa Nga và Ukraine tại Alaska và Washington D.C gần đây cho thấy, Mỹ gần như không có đòn bẩy, châu Âu rối loạn, còn Tổng thống Zelensky đang bị dồn vào thế bí, tạp chí Mỹ Responsible Statecraft bình luận.

Sau tuần căng thẳng ngoại giao tại Alaska và Washington D.C., Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây tuyên bố tạm dừng chiến dịch thúc đẩy chấm dứt chiến tranh Ukraine. Sự thất vọng của ông lộ rõ.

“Tôi không hài lòng chút nào về cuộc chiến ấy. Hoàn toàn không hài lòng”, ông Trump nói với báo giới tại Phòng Bầu dục cuối tuần qua.

Dù các cuộc tiếp xúc cấp cao không đạt được mục tiêu như Tổng thống Mỹ từng cam kết, nhưng gần hai tuần sau khi ông Trump gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin ở Alaska và các lãnh đạo châu Âu tại Washington, bức tranh “ai thắng – ai thua” đã dần rõ ràng. Cuộc chiến chưa được giải quyết, song những hội nghị này hé lộ nhiều tín hiệu về cục diện sắp tới.
Ông Putin là người chiến thắng rõ rệt

Tạp chí Responsible Statecraft của Viện Quincy - một tổ chức nghiên cứu chuyên về chính sách đối ngoại của Mỹ nhấn mạnh nhận định, Tổng thống Nga Putin đã có được cuộc gặp song phương với lãnh đạo Mỹ ngay trên đất Mỹ, tránh được các biện pháp trừng phạt kinh tế mà Tổng thống Trump từng dọa áp đặt, và tiếp tục chiến dịch quân sự mà không phải nhượng bộ lớn.

Đây vốn là điều ông Putin cần: một cuộc gặp chính thức để củng cố hình ảnh cường quốc, đồng thời kéo Mỹ trực tiếp vào tiến trình thương lượng – yếu tố mà Moscow coi là then chốt để giải quyết “căn nguyên” xung đột, gồm cả vấn đề NATO mở rộng sang phía Đông.

Thực chất, ông Putin còn thuyết phục được ông Trump từ bỏ yêu cầu của châu Âu về lệnh ngừng bắn vô điều kiện và chấp nhận về nguyên tắc các yêu sách lãnh thổ của Nga – dù ông Trump nói rõ chỉ Ukraine mới có quyền đưa ra quyết định cuối cùng.

Tuy chưa đạt mọi mục tiêu, Tổng thống Putin chắc chắn hài lòng khi chứng kiến các lãnh đạo châu Âu vội vã bay sang Washington vài ngày sau đó.
Tổng thống Trump không tay trắng, nhưng cũng chưa có “chiến thắng"

Theo Responsible Statecraft, ông chủ Nhà Trắng tận hưởng vai trò “người kiến tạo hòa bình” trong bối cảnh hội nghị thượng đỉnh ở Alaska được dàn dựng hoành tráng như một show truyền hình, kèm thảm đỏ và màn bay biểu diễn máy bay ném bom tàng hình. Tại Washington, việc các lãnh đạo châu Âu hết lời ca ngợi càng làm ông thêm phấn khích.

Lợi ích lớn nhất ông Trump gặt hái không nằm ở tiến trình chấm dứt chiến tranh, mà ở chỗ Tổng thống Putin đã vô tình củng cố những luận điểm lâu nay của ông về chính quyền Biden rằng, xung đột Ukraine sẽ không nổ ra nếu ông còn cầm quyền. Ngoài ra, sau khi tự đặt “tối hậu thư 10 ngày”, ông Trump cũng đã tìm ra lối thoát để trì hoãn các đòn trừng phạt mà bản thân ông vốn không muốn áp đặt, bởi chúng khó có thể khiến Tổng thống Putin nhượng bộ.

Song, các cuộc gặp cũng phơi bày hạn chế lớn nhất: Ông Trump thực sự có rất ít đòn bẩy để buộc Nga phải ngồi vào bàn đàm phán. Ông cũng không sẵn sàng ép Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nhượng bộ, lo ngại rủi ro chính trị nếu bị gán mác là “người làm mất Ukraine”.
Châu Âu là bên thất thế rõ ràng

Trên đường sang Washington, các lãnh đạo EU kỳ vọng buộc Mỹ đưa ra bảo đảm an ninh cho Ukraine. Nhưng ông Trump chỉ trả lời mơ hồ, thậm chí còn “đẩy quả bóng” sang sân châu Âu, ám chỉ rằng chính họ mới phải gánh phần lớn trách nhiệm trong bất kỳ cam kết nào.

Ngoại trừ những tuyên bố “giữ thể diện” sau hội nghị, châu Âu rời Washington tay trắng: không thay đổi được quan điểm của ông Trump về ngừng bắn, không giành được lời hứa hỗ trợ “sắt thép” từ Mỹ, và vẫn chưa chắc chắn liệu chính mình có đủ nguồn lực để triển khai một lực lượng lâu dài tại Ukraine. Hình ảnh các nhà lãnh đạo hàng đầu vội vã kéo nhau sang gặp ông Trump chỉ càng làm lộ rõ sự hoảng loạn và bất lực.
Ukraine là bên thua nặng nhất

Kiev không bị buộc phải đầu hàng ngay, nhưng những thông điệp từ Tổng thống Trump rất đáng lo: Ukraine sẽ không được gia nhập NATO, phải chấp nhận mất lãnh thổ, phải tổ chức bầu cử trong khi chiến sự còn tiếp diễn, và sẽ không có thêm hỗ trợ quân sự rõ ràng từ Mỹ.

Trong khi đó, thực địa ngày càng bất lợi cho nước này: Nga tiến lên ở Donbass, còn Ukraine thiếu hụt nhân lực nghiêm trọng. Thời gian không đứng về phía Kiev. Càng kéo dài, thế trận càng sụp đổ và điều kiện cho bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào sau này càng tệ hơn.

Cuối cùng, những hội nghị thượng đỉnh được kỳ vọng mang lại bước ngoặt lại khiến tình hình u ám hơn. Châu Âu không đủ sức mạnh, Mỹ không muốn “chơi rắn”, còn Tổng thống Putin có lý do để không nhượng bộ. Tổng thống Zelensky cuối cùng đã phải rời Washington mà không có lựa chọn tốt nào trong tay.

Ông Trump dường như thật sự muốn hòa bình, nhưng quan tâm không kém là di sản chính trị của bản thân. Nếu vội vàng ký một thỏa thuận “cho có”, nguy cơ chiến tranh bùng phát lại trong tương lai là rất lớn.

Theo Responsible Statecraft, nhìn chung hiện đồng hồ hòa bình vẫn nằm trong tay Tổng thống Putin.

VietBF@ Sưu tập