Dùng vũ khí “lúc xịn, lúc dỏm”, Nga khiến Ukraine "đau đầu"
 

Vũ khí khó lường của Nga

Theo một số quan chức Ukraine, cuộc tấn công gây gần đây của Nga vào Kyiv và các thành phố khác hôm 30/7 đã sử dụng biến thể drone Shahed trang bị động cơ phản lực.

Vụ tấn công này đã dấy lên lo ngại ngày càng lớn rằng những vũ khí này khó theo dõi và đánh chặn hơn so với các phiên bản Shahed dùng động cơ cánh quạt, do tốc độ và trần bay cao của chúng.

Chừng nào chưa tìm ra giải pháp thay thế, những chiếc drone này sẽ buộc Ukraine phải sử dụng các tên lửa đất đối không (SAM) đắt đỏ và quý giá, với chi phí có thể lên tới hàng triệu USD mỗi quả.

Người phát ngôn Không quân Ukraine, ông Yuri Ignat, cho biết cuộc tấn công có sự tham gia của 8 chiếc Shahed phiên bản phản lực trong tổng số hơn 300 vũ khí được phóng đi. Dù chỉ chiếm một phần nhỏ, những chiếc drone này có khả năng lẩn tránh nhiều hệ thống phòng không hiện có của Ukraine.

"Về cơ bản, trên radar, nó hiển thị như một tên lửa hành trình dựa trên các thông số bay, bởi tốc độ có thể lên tới hơn 500 km/h", ông giải thích. "Không phải tất cả các phương tiện chúng ta đang sử dụng ngày nay đều có thể đánh chặn những mục tiêu như vậy."

Loại drone phản lực này được cho là một phiên bản của drone Shahed-238 mà Iran lần đầu giới thiệu vào tháng 11 năm ngoái. Theo các tài liệu bị rò rỉ vào tháng 4 năm 2023, Shahed-238 có tầm bay khoảng 1.000 – 2.000 km và có thể đạt độ cao gần 9,6 km. Đầu đạn của nó nặng 50 kg và động cơ phản lực tuabin cho phép đạt tốc độ tối đa lên đến 600 km/h.

Để so sánh, phiên bản Shahed-136 cơ bản được cho là có tầm bay tối đa 2.000 km và tốc độ hành trình chỉ 180 km/h, tương đương với một máy bay hạng nhẹ thông thường.

"Những đặc tính như vậy khiến Shahed-238 gần như nằm ngoài tầm với của cả các tổ hỏa lực cơ động trang bị vũ khí cá nhân, pháo lẫn các drone đánh chặn chạy bằng động cơ điện", trang tin quốc phòng Militarnyi của Ukraine nhận định.

Ngay cả các hệ thống phòng không tiên tiến hơn cũng sẽ đối mặt với thách thức lớn từ những chiếc Shahed có hiệu suất cao hơn nhiều. Thời gian phản ứng bị rút ngắn sẽ khiến việc tiêu diệt chúng trở nên khó khăn hơn, đặc biệt khi chúng được triển khai với số lượng lớn và là một phần của các cuộc tấn công đa tầng, có thể bao gồm cả hai loại Shahed, cũng như tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo.
Tình hình càng phức tạp

Mặc dù đây không phải là lần đầu tiên loại vũ khí này được sử dụng, việc Nga triển khai drone tấn công cảm tử trang bị động cơ phản lực diễn ra trong bối cảnh Ukraine vốn đã phải chật vật đối phó với năng lực và chiến thuật ngày càng được cải tiến của các drone Shahed phiên bản cánh quạt, cũng như số lượng sản xuất ngày càng lớn của chúng.

Một trong những biện pháp đối phó là việc chế tạo và sử dụng các drone đánh chặn. Chúng được phát triển dựa trên các drone góc nhìn thứ nhất (FPV) có cấu hình đặc biệt mà Ukraine đã dùng để chống lại drone trinh sát của Nga trong năm qua. Các drone FPV phòng không này đòi hỏi phải bay nhanh hơn và cao hơn so với các drone FPV tiêu chuẩn dùng để tấn công mục tiêu mặt đất.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gần đây đã kêu gọi sản xuất 1.000 chiếc drone đánh chặn loại này mỗi ngày. Tuy nhiên, một quan chức công nghệ hàng đầu của Ukraine đầu tuần này cảnh báo rằng chúng có thể không hiệu quả trước các drone Shahed phản lực.

Dự báo rằng Nga "chắc chắn sẽ chuyển sang sử dụng drone phản lực", ông Mykhailo Fedorov, Phó Thủ tướng thứ nhất kiêm Bộ trưởng Chuyển đổi số, cho biết Ukraine cần phải nâng cao năng lực để đối phó.

Một nhà quan sát quân sự-chính trị có tiếng của Ukraine cho rằng Nga đã sử dụng drone phản lực trong cuộc tấn công này để kiểm tra hiệu quả của các hệ thống đánh chặn mới.

"Rất có thể việc sử dụng một nhóm drone phản lực hôm nay là nhằm mục đích thử nghiệm phương thức tiêu diệt này trước các drone phòng không", ông Alexander Kovalenko viết trên Telegram.

"Nói cách khác, có thể người Nga đang cố gắng tìm hiểu xem các drone đánh chặn phòng không hiệu quả đến đâu khi đối đầu với drone kamikaze phản lực. Điều này hoàn toàn phù hợp với những nỗ lực hiện tại của phía Nga nhằm tìm kiếm một giải pháp nhanh chóng để chống lại drone phòng không, bên cạnh việc thay đổi chiến thuật sử dụng Shahed-136 và tiến hành hiện đại hóa chúng."

Ông Fedorov lưu ý rằng, mặc dù Ukraine đang phát triển các loại drone đánh chặn có khả năng chống lại Shahed phản lực, việc sản xuất chúng trên quy mô lớn đang là một thách thức do các cuộc tấn công của Nga vào cơ sở sản xuất và các vấn đề về chuỗi cung ứng.

"Song song với việc mở rộng quy mô, tìm kiếm nhân lực và mua sắm linh kiện, các doanh nghiệp phải liên tục di dời địa điểm và đảm bảo an ninh cho cơ sở sản xuất của mình", ông nói.

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là Nga có thể sản xuất bao nhiêu vũ khí loại này. Dù hiện đang sản xuất 2.000 chiếc Shahed cánh quạt mỗi tháng và có kế hoạch tăng lên 5.000 chiếc, việc trang bị thêm động cơ phản lực khiến chúng trở nên khó sản xuất hơn.

"So với Shahed-136 thông thường, loại drone này có hai nhược điểm lớn hạn chế việc sử dụng chúng — đó là sự phức tạp trong sản xuất và giá thành", trang Militarnyi nhận định.

"Do tốc độ cao hơn nhiều, drone phải chịu được tải trọng lớn hơn, vì vậy chúng cần có thân vỏ cứng cáp hơn và bộ truyền động dẫn hướng mạnh mẽ hơn, vốn đòi hỏi phải được sản xuất với độ chính xác cao hơn và dung sai nhỏ hơn so với các drone bay chậm."

Động cơ phản lực tuabin của drone cũng là một yếu tố khác. Chúng phức tạp và đắt đỏ hơn trong sản xuất so với động cơ pít-tông nhỏ dùng trên Shahed-136. Điều này có thể hạn chế khả năng mở rộng sản xuất và sẽ làm phân tán nguồn lực lẽ ra dành cho việc chế tạo nhiều chiếc Shahed-136 hơn.

Với tất cả những yếu tố trên, vẫn còn phải xem liệu Nga có thể tăng cường sản xuất Shahed-238 để biến chúng thành một mối đe dọa thường trực hay không.

Một câu hỏi ngỏ khác là liệu Ukraine có thể phát triển các drone đánh chặn đủ khả năng để hóa giải mối đe dọa đó. Điều này đặc biệt quan trọng vì chi phí của những vũ khí đánh chặn này chỉ bằng một phần nhỏ so với các hệ thống SAM cao cấp có khả năng vươn tới độ cao hoạt động của máy bay phản lực.

Một quả tên lửa không đối không tầm trung tiên tiến AIM-120 (AMRAAM) được bắn từ một trong các hệ thống NASAMS của Ukraine – vốn đã bắn hạ rất nhiều drone Shahed – có giá từ 500.000 đến 1 triệu USD. Trong khi đó, tên lửa đánh chặn Patriot PAC-3 có giá khoảng 4 triệu USD mỗi quả.

Ít nhất ở thời điểm hiện tại, kịch bản khả dĩ nhất là chúng ta sẽ thấy các drone Shahed phản lực được sử dụng xen kẽ với Shahed-136 nhằm làm phức tạp hóa các cuộc tấn công quy mô lớn, qua đó thách thức khả năng phòng thủ của Ukraine.

Nhưng rõ ràng, Nga coi Shahed-136 là một phương tiện để làm tiêu hao kho tên lửa đánh chặn tiên tiến và ngày càng khan hiếm của Ukraine với chi phí thấp nhất có thể, từ đó mở đường cho các cuộc tấn công không bị cản trở bằng những loại vũ khí có sức hủy diệt lớn hơn.


VietBF@ Sưu tập